آشنایی با توزیع های مختلف سیستم عامل لینوکس

اگر اسم لینوکس را شنیده باشید احتمالا نام توزیع لینوکس (Linux distributions) هم به گوشتان خورده است. برای استفاده از لینوکس بر روی رایانه یا سرور، ابتدا باید یک توزیع مناسب برای آن انتخاب کنید. برای اینکه کمی بیشتر با این مفهوم آشنا شوید بهتر است ابتدا توضیح کاملی در مورد توزیع های مختلف لینوکس به شما بدهیم.

توزیع لینوکس چیست؟

ارائه سیستم عامل ویندوز به این صورت است که مایکروسافت تمام بیت های ویندوز را به صورت داخلی برای تولید هر نسخه جدید ویندوز ترکیب کرده و آن را به عنوان یک بسته واحد توزیع می کند. اگر سیستم عامل ویندوز را می خواهید، باید یکی از نسخه های ارائه شده توسط شرکت مایکروسافت را انتخاب کنید.

اما سیستم عامل لینوکس مثل ویندوز یا Mac OS X نیست و لینوکس در این زمینه متفاوت عمل می کند. سیستم عامل لینوکس توسط یک سازمان خاص تولید نمی شود بلکه سازمان ها و افراد مختلف در بخش های مختلف، بر روی آن کار می کنند و آن را توسعه می دهند.

این بخش ها شامل هسته لینوکس، ابزارهای پوسته GNU (رابط ترمینال و بسیاری از دستوراتی که استفاده می کنید)، سرور X (که یک دسکتاپ گرافیکی تولید می کند) و محیط دسکتاپ (که روی X اجرا می شود) است. خدمات سیستم، برنامه های گرافیکی، دستورات ترمینال و بسیاری از بخش های دیگر سیستم عامل لینوکس، مستقل از دیگری توسعه می یابند.

همه این ابزارها نرم افزارهای متن بازی (Open source) هستند که به صورت کد منبع توزیع شده اند و شما می توانید همه بخش های مختلف لینوکس را کامپایل (Compile) کنید.

توزیع های مختلف لینوکس این کار سخت را برای شما انجام می دهند. این توزیع ها همه کدها را از پروژه های منبع باز می گیرند و برای شما کامپایل می کنند و آن ها را در یک سیستم عامل واحد ترکیب می کنند، که می توانید آن را راه اندازی و نصب کنید.

وقتی می خواهید نرم افزار جدیدی را نصب کنید یا نسخه های جدید نرم افزار را با به روزرسانی های امنیتی مهم به روز کنید، توزیع لینوکس، آن ها را به صورت پیش کامپایل شده و بسته بندی شده ارائه می کند. نصب این بسته ها سریع و آسان است و شما را از انجام کارهای سخت نجات می دهد.

تفاوت توزیع های لینوکس چیست؟

چندین نوع توزیع مختلف لینوکس وجود دارد. بسیاری از آن ها فلسفه های کاری متفاوتی دارند؛ برخی مانند Fedora از اضافه کردن نرم افزارهای متن بسته (closed-source) جلوگیری می کنند، در حالی که برخی دیگر مانند توزیع Mint از نرم افزارهای متن بسته استفاده می کنند تا کار را برای کاربران آسان تر کنند. برخی از توزیع ها از package managers (مدیر بسته)، ابزارهای پیکربندی و نرم افزارهای دیگر استفاده می کنند و برخی از توزیع ها برای مدت طولانی است که دیگر پشتیبانی نمی شوند.

سایر توزیع ها از جمله Ubuntu LTS یا Red Hat Enterprise Linux، به گونه ای طراحی شده اند که برای سال ها با بروز رسانی های امنیتی و رفع اشکال های مداوم پشتیبانی می شوند. برخی از توزیع های لینوکس برای رایانه های رومیزی، برخی برای سرورهای لینوکس بدون رابط گرافیکی و برخی دیگر برای استفاده های خاص، مانند رایانه های سینمای خانگی (برای پخش فیلم، موزیک و عکس)، در نظر گرفته شده اند.

چه توزیعی را باید انتخاب کنم؟

توزیع های مختلف لینوکس برای اهداف مختلف مناسب هستند. اینکه کدام توزیع لینوکس را باید انتخاب کنید به کاری که با آن انجام می دهید و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. اگر کاربر دسکتاپ هستید، احتمالاً توزیع های ساده ای مانند اوبونتو (Ubuntu) یا مینت (Mint) برای شما مناسب تر است. برخی از افراد ممکن است Fedora، openSUSE یا Mageia (براساس Mandriva Linux) را ترجیح دهند.

افرادی که به دنبال یک سیستم پایدارتر و آزمایش شده هستند ممکن است از Debian، CentOS (نسخه رایگان Red Hat Enterprise Linux) یا حتی Ubuntu LTS استفاده کنند.

هیچ توزیع مشخص و یکسانی برای همه وجود ندارد. توزیع های لینوکس ممکن است نتوانند همه نیازهای شما را بر طرف کنند؛ در این حالت می توانید با تغییر در کدهای توزیع مورد نظر، آن را بسته به نیازتان شخصی سازی کنید.

معرفی 10 توزیع لینوکس و کاربردشان

در ادامه به معرفی 10 توزیع لینوکس پرداخته ایم که با توضیح کاربرد هر کدام، می توانید توزیع مورد نظر خود را انتخاب کنید.

1- توزیع لینوکس Debian

Debian به عنوان مادر توزیع های محبوب لینوکس مانند دیپین (Deepin)، اوبونتو و مینت که عملکرد، ثبات و تجربه کاربری بی نظیری را ارائه می دهند، مشهور است. پروژه دبیان بیش از 59000 بسته نرم افزاری را ارائه می دهد و از طیف گسترده ای از رایانه ها پشتیبانی می کند که هر نسخه مجموعه وسیع تر و سازگارتری از معماری سیستم را در بر می گیرد. Debian سه شاخه توسعه یافته دارد که هر کدام به ترتیب Stable، Testing و Unstable نامگذاری می شوند.

نسخه پایدار (Stable): همانطور که از نام آن پیداست، از پشتیبانی امنیتی کاملی برخوردار است، اما متأسفانه با آخرین برنامه های نرم افزاری عرضه نمی شود. با این وجود، به دلیل پایداری و قابلیت اطمینان آن برای سرورهای تولیدی ایده آل است و همچنین برای کاربران دسکتاپی که امنیت برایشان مهم تر از به روز بودن نرم افزار هاست، گزینه مناسبی است. Debian Stable نسخه رایجی است که اکثر کاربران از آن استفاده می کنند.

نسخه آزمایشی (Debian Testing): آخرین نسخه های نرم افزاری را ارائه می کند که هنوز در نسخه پایدار پذیرفته نشده اند. مرحله Testing قبل از مرحله Stable قرار دارد. معمولاً نرم افزارهای موجود در این مرحله مشکلات فنی زیادی دارند. همچنین، گزینه های امنیتی در آن ها به سرعت به روزرسانی نمی شود.

توزیع ناپایدار (unstable distro): مرحله توسعه فعال دبیان است. این مرحله یک توزیع آزمایشی است و به عنوان یک پلتفرم عالی برای توسعه دهندگان عمل می کند. در این توزیع تا زمانی که به مرحله “تست” منتقل شوید، به طور فعال می توانید در کدها تغییر ایجاد کنید.

2- Gentoo

جنتو (Gentoo) توزیعی است که برای استفاده حرفه ای ساخته شده است که متخصصان در آن تصمیم می گیرند با چه بسته هایی از word go کار کنند. این توزیع، مناسب توسعه دهندگان، مدیران سیستم و شبکه می باشد. به این ترتیب، برای مبتدیان زیاد ایده آل نیست. جنتو برای کسانی پیشنهاد می شود که می خواهند درک عمیق تری از زیر و بم سیستم عامل لینوکس داشته باشند.

Gentoo با یک سیستم مدیریت پکیج معروف به نام portage عرضه می شود. توزیع های دیگری مانند Sabayon و Calculate Linux با جنتو سازگار بوده و مبتنی بر آن هستند. این توزیع بر پایه پایتون و بر اساس مجموعه پورت ها است. مجموعه های پورت، مجموعه  ای از پچ ها (Patches) و فایل های ایجاد شده توسط توزیع های مبتنی بر BSD مانند OpenBSD و NetBSD هستند.

3- توزیع لینوکس Ubuntu

اوبونتو (Ubuntu) که توسط Canonical ایجاد و نگهداری می شود، یکی از محبوب ترین توزیع های لینوکس است که افراد مبتدی، کاربران متوسط و حتی حرفه ای از آن در سراسر جهان استفاده می کنند. اوبونتو به طور خاص برای مبتدیان لینوکس یا کسانی که از مک و ویندوز در حال انتقال هستند طراحی شده است.

به طور پیش فرض Ubuntu با محیط دسکتاپ GNOME و برنامه هایی مانند Firefox، LibreOffice، برنامه های ویرایش تصویر مانند GIMP، پخش کننده موسیقی و ویدیو مانند Audacious و Rhythmbox عرضه می شود. Ubuntu اساس چندین توزیع دیگر لینوکس را تشکیل می دهد. برخی از توزیع های مبتنی بر اوبونتو 20.04 عبارتند از Lubuntu 20.04 LTS، Kubuntu 20.04 و Linux Mint 20.04 LTS (Ulyana).

اوبونتو به دلیل کاربر پسند بودن و رابط کاربری زیبای خود، برای کاربران دسکتاپ و تازه واردانی که سعی دارند از لینوکس سر در بیاورند، ایده آل است. این افراد تازه کار می توانند در ابتدا با برنامه های پیش فرض Ubuntu کار کنند تا با عملکرد محیط لینوکسی آشنا شوند.

4- Linux Mint

Linux Mint یک توزیع مبتنی بر Ubuntu است، که یکی از زیباترین و کاربر پسندترین توزیع ها برای کاربران می باشد. علیرغم اختلاف نظر پیرامون آخرین نسخه (Mint 20) که به طور پیش فرض پشتیبانی از snap را حذف کرده است، Mint همچنان یک توزیع لینوکس پایدار و قدرتمند است.

برای فعال کردن پشتیبانی snap، به سادگی دستورات زیر را اجرا کنید:

$ sudo rm /etc/apt/preferences.d/nosnap.pref
$ sudo apt update
$ sudo apt install snapd

اگر می خواهید یک دسکتاپ لینوکس سریع و پایدار برای انجام کارهای روزمره مانند گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم و حتی بازی داشته باشید، Mint بهترین توزیع برای شماست. نکته مهم بعدی اینکه Mint 20 تا سال 2025 پشتیبانی خواهد شد.

5- Red Hat Enterprise Linux

به اختصار RHEL گفته می شود و یک توزیع لینوکس است که برای اهداف سازمانی یا تجاری طراحی شده است. این توزیع یکی از جایگزین های منبع باز برای سایر سیستم های اختصاصی مانند مایکروسافت است. Red Hat با توجه به ثبات و گزینه های امنیتی، معمولاً یک انتخاب عالی برای محیط های سرور است.

شما می توانید به راحتی آن را روی سرورهای فیزیکی، محیط های مجازی مانند VMware، HyperV و همچنین در فضای ابری راه اندازی کنید. در جایی که کارایی، امنیت و ثبات در اولویت قرار دارند، RHEL توزیع ایده آلی برای انتخاب است.

6- CentOS

پروژه CentOS یک سیستم عامل رایگان است که هدف آن ارائه یک اکوسیستم منبع باز، قوی و قابل اعتماد است. بر اساس RHEL، CentOS یک جایگزین عالی برای Red Hat Enterprise Linux است زیرا دانلود و نصب آن رایگان است.

این توزیع به کاربران ثبات و قابلیت اطمینان RHEL را می دهد و در عین حال به آن ها امکان می دهد از به روز رسانی های امنیتی و ویژگی های رایگان لذت ببرند. CentOS 8 در میان علاقه مندان به لینوکس که می خواهند علاوه بر رایگان بودن از مزایای RHEL هم لذت ببرند، مورد پسند است.

7- Fedora

Fedora مدت زیادی است که به دلیل سادگی و برنامه های کاربردی که در اختیار تازه کاران قرار می دهد، به عنوان یکی از کاربر پسندترین توزیع ها شهرت دارد.

یک سیستم عامل قدرتمند و انعطاف پذیر، که برای رایانه های رومیزی و لپ تاپ ها، سرورها و حتی برای اینترنت اشیا طراحی شده است.

فدورا، درست مانند CentOS، بر پایه Red Hat است و در واقع یک محیط آزمایشی برای Red Hat قبل از انتقال به مرحله Enterprise است. به این ترتیب، معمولاً برای توسعه و یادگیری استفاده می شود و برای توسعه دهندگان و دانش آموزان مفید است.

فدورا از مدیر بسته (پکیج منیجر) DNF به عنوان مدیر بسته پیش فرض خود استفاده می کند و جدیدترین و بهترین بسته های نرم افزاری RPM را ارائه می دهد.

8- Kali Linux

Kali Linux یک توزیع لینوکس مبتنی بر Debian است که توسط امنیت تهاجمی توسعه یافته و نگهداری می شود که برای آزمایش نفوذ و انجام تحقیقات قانونی دیجیتال طراحی شده است. این ابزار با ابزارهای خارج از پکیج برای تست نفوذ مانند Nmap، Metasploit Framework، Maltego و Aircrack-ng عرضه می شود.

Kali Linux برای کارشناسان امنیت سایبری و کاربرانی است که می خواهند در تست نفوذ شرکت کنند مناسب است. در واقع، کالی گواهینامه های استاندارد صنعتی مانند تست نفوذ با Kali و Kali Linux Certified Professional را ارائه می دهد. Kali همچنین از مدیر بسته APT استفاده می کند.

9- Arch Linux

Arch Linux یک توزیع لینوکس سبک و انعطاف  پذیر است که برای کاربران پیشرفته یا کارشناسان لینوکس طراحی شده است که به نصب و سرویس  های در حال اجرا اهمیت زیادی می  دهند. این توریع به کاربران آزادی عمل می دهد تا سیستم را به دلخواه خود سفارشی یا پیکربندی کنند. به طور خلاصه، Arch برای کاربرانی طراحی شده است که واقعاً از جزئیات کار با لینوکس مطلع هستند.

Arch به طور مداوم به آخرین نسخه به روز می شود. همچنین از Pacman به عنوان مدیر بسته پیش فرض و از AUR (Arch User Repository) که انجمنی برای نصب بسته های نرم افزاری است، استفاده می کند.

10- OpenSUSE

پروژه OpenSUSE یک پروژه جامع و مدرن است که هم برای کاربران دسکتاپ و هم توسعه سازمانی و نیز برای اهداف آزمایشی مناسب است. این توزیع گزینه ای عالی برای توسعه دهنگان و مدیران سیستم است.

OpenSUSE برای مدیریت بسته های نرم افزاری به مدیر بسته Yast متکی است.

نتیجه گیری

در این مقاله به معرفی ده مورد از توزیع های لینوکس و کاربرد آن ها پرداختیم. تعداد توزیع ها بسیار زیاد است. در حال حاضر این تعداد به 600 توزیع آماده و 500 توزیع در حال توسعه می رسد. با این حال تمرکز ما بیشتر بر روی توزیع های پرکاربرد برای کاربران لینوکس بوده است.