خلاصه و مفید از آنچه که باید از هوش مصنوعی بدانید!

خیلی از افراد با شنیدن نام هوش مصنوعی، به یاد ربات هایی می افتند که قرار است بر زندگی بشر تسلط پیدا کنند. اما شاید به فکرشان هم نرسد که هر روز و هر ساعت در حال استفاده از ابزارهایی هستند که به واسطه هوش مصنوعی ایجاد و توسعه یافته اند. به عنوان مثال موتور جستجوی گوگل که تقریباً هر روز برای سرچ کردن از آن استفاده می کنیم، به واسطه هوش مصنوعی ایجاد شده است.

این تکنولوژی جذاب که Artificial intelligence یا همان هوش مصنوعی نامیده می شود، هر روز در حال پیشرفت است و آینده بشر را متحول خواهد کرد؛ بنابراین آشنایی با آن یکی از نیازهای زندگی آینده بشر خواهد بود.

هوش مصنوعی به چه معناست؟

موتورهای جستجوی وب مانند گوگل، سامانه های توصیه گر در وب سایت هایی مانند یوتیوب، آمازون و نتفلیکس، دستیارهای صوتی مانند سیری، دستیار گوگل و الکسا، خودروهای بدون راننده مانند تولیدات تسلا، همگی نمونه هایی از کاربرد هوش مصنوعی در زندگی امروز بشر هستند.

هوش مصنوعی یا Artificial intelligence که به اختصار با AI نمایش داده می شود، شاخه ای از علوم کامپیوتر است که با هدف تقلید کامپیوتر از ذهن انسان و به دست آوردن توانایی تصمیم گیری و حل مسئله ایجاد شده است. در واقع ماشین یا همان کامپیوتر تلاش می کند تا هوش انسان را شبیه سازی کند.

برای فهم این موضوع یک مثال می زنیم. اگر دسته ای از حیوانات را در یک دشت ببینید و از شما خواسته شود که آنها را در دو گروه مختلف طبقه بندی کنید، احتمالاً دو گروه پرندگان و غیر پرندگان را انتخاب می کنید. شما این دسته بندی را با توجه به ویژگی های ظاهری آن حیوانات انجام داده اید.

حالا تصور کنید که تصویر این حیوانات به کامپیوتر داده شود و همین سؤال پرسیده شود! رایانه نیز با توجه به ویژگی هایی که از پرندگان و سایر حیوانات در حافظه خود دارد، این حیوانات را به دو گروه پرندگان و غیر پرندگان طبقه بندی می کند. این یک مثال ساده از کاری است که قرار است ماشین، به جای انسان انجام دهد. یعنی ماشین قرار است فکر کند و تصمیم بگیرد.

هوش مصنوعی چطور کار می کند؟

به طور کلی در فرایند هوش مصنوعی، ابتدا سیستم تعداد زیادی داده یا اطلاعات دریافت می کند. سپس با انجام عملیاتی خاص بر روی آنها، ارتباط و الگوی میان داده ها را پیدا می کند. در نهایت سیستم از این الگو برای پیش بینی وضعیت داده هایی که در آینده دریافت خواهد کرد، استفاده می کند.

به عنوان مثال برای ایجاد یک ربات چت خودکار، ابتدا به سیستم چت های واقعی که بین افراد انجام شده اند، نشان داده می شود. کامپیوتر با پیدا کردن الگو میان پیام های دریافت شده و پاسخ هایی که در مقابل ارسال شده اند، یاد می گیرد که مانند یک انسان با افراد چت کند. در نتیجه در فرایند برنامه نویسی AI سه موضوع یادگیری، استدلال و اصلاح اهمیت فراوانی دارند.

چرا از هوش مصنوعی استفاده می کنیم؟

اهمیت AI از این جهت است که می تواند به شرکت ها نگاهی نو برای مشاهده فرایندهای سازمان بدهد. از طرف دیگر AI می تواند بسیاری از کارها را بهتر از انسان انجام دهد. به خصوص زمانی که قرار است یک عملیات، با استفاده از تعداد بسیار زیادی داده و ویژگی به صورت تکرارشونده، به سرعت و با کمترین میزان خطا انجام شود.

این ویژگی ها علاوه بر راحت تر کردن امور روزانه افراد، یک فرصت عالی برای تقویت تجارت شرکت های بزرگ فراهم می کنند. امروزه شرکت های بزرگ و موفق، برای توسعه فرایندها و برتری بر رقبایشان از هوش مصنوعی استفاده می کنند.

برای مثال گوگل یکی از بزرگ ترین شرکت هایی است که برای ارائه خدمات آنلاین خود از هوش مصنوعی استفاده می کند. شرکت گوگل با استفاده از تکنولوژی AI، بررسی می کند که کاربرانش چطور و با چه کیفیتی از خدمات این شرکت استفاده می کنند؛ تا بهتر بتواند بخش های مختلف آن را تقویت کند.

AI ضعیف و AI قوی

هوش مصنوعی ضعیف یا Weak AI که با نام هوش مصنوعی محدود نیز شناخته می شود، سیستمی است که برای انجام یک فرایند خاص طراحی شده و تعلیم داده می شود. ربات های صنعتی و دستیارهای مجازی مانند سیری (siri) دستیار اپل، در دسته هوش مصنوعی محدود قرار دارند.

هوش مصنوعی قوی که با نام هوش مصنوعی عمومی یا AGI شناخته می شود، مدلی از برنامه نویسی را توصیف می کند که می تواند ویژگی های شناختی مغز انسان را تکرار کند. زمانی که یک وظیفه پیچیده به سیستم داده می شود، هوش مصنوعی قوی با استفاده از منطق فازی، دانش مورد نیاز برای حل مسئله را پیدا می کند. یک سیستم AGI باید بتواند هر دو تست تورینگ و اتاق چینی را با موفقیت پشت سر بگذارد.

انواع هوش مصنوعی

Arend Hintze در سال 2016 با انتشار یک مقاله، AI را در 4 دسته طبقه بندی کرد. از ماشین های هوشمندی که فقط وظایف خاصی را انجام می دهند و امروزه به صورت گسترده استفاده می شوند گرفته، تا سیستم های حساس و فوق پیشرفته ای که هنوز وجود ندارند. این 4 دسته به شرح زیر می باشند:

1- ماشین های واکنشگر

این نوع از سیستم های AI بدون داشتن حافظه، فقط وظایف خاصی را انجام می دهند. در نتیجه این ماشین نمی تواند از اطلاعات گذشته، برای انجام وظایف آینده خود استفاده کند. برای مثال می توان به کامپیوتر Blue Deep اشاره کرد. این رایانه که به عنوان یک بازیکن حرفه ای شطرنج ایجاد شده بود، در دهه 1990 توانست گری کاسپارف (قهرمان شطرنج جهان) را شکست دهد.

2- ماشین هایی با حافظه محدود

این نوع از سیستم های AI با داشتن حافظه می توانند از اطلاعات گذشته خود، برای انجام وظایف آینده استفاده کنند. برخی از فرایندهای تصمیم گیری در ماشین های بدون راننده بر این اساس ایجاد شده اند.

3- ماشین هایی بر اساس نظریه ذهن

نظریه ذهن یک اصطلاح روان شناسی است. به کار بردن این اصطلاح در حوزه هوش مصنوعی به این معناست که سیستم با داشتن هوش اجتماعی، بتواند احساسات را درک کند. این نوع از AI قادر است قصد و نیت انسان را درک کرده و رفتار او را پیش بینی کند.

4- ماشین های خودآگاه

این نوع از سیستم های AI ، قدرت تشخیصی دارند که به آنها آگاهی می دهد تا بتوانند وضعیت خودشان را درک کنند. این ماشین ها هنوز وجود ندارند.

کاربردهای هوش مصنوعی

هوش مصنوعی جای خود را در تمامی صنایع و خدمات باز کرده است. در ادامه به بررسی تعدادی از مهم ترین کاربردهای AI در صنایع گوناگون می پردازیم.

هوش مصنوعی در کسب و کار

امروزه الگوریتم های یادگیری ماشین با تلفیق تحلیل ها و پلتفرم های ارتباط با مشتری (CRM) تلاش می کنند تا اطلاعات مورد نیاز برای ارائه خدمات بهتر به مشتریان را به دست آورند.

همچنین ربات های چت آنلاینی که برای افزایش سرعت پاسخگویی به مشتریان به سایت ها اضافه شده اند، نمونه دیگری از کاربرد هوش مصنوعی در کسب و کارها هستند.

هوش مصنوعی در صنعت پزشکی و درمان

تشخیص درست و به موقع برای نجات جان انسان ها، یکی از مهم ترین وظایف صنعت پزشکی و درمان است. کمپانی های بزرگ از AI برای افزایش سرعت بهبود و تشخیص بیماری ها استفاده می کنند.

 یکی از شناخته شده ترین فناوری های موجود در این حوزه IBM Watson است. این سیستم علاوه بر توانایی درک زبان انسان و پاسخ به او، می تواند با جمع آوری داده های مربوط به بیمار، یک تشخیص ارائه داده و بر اساس سیستم امتیازدهی خود، میزان اطمینان آن را تعیین کند.

AI در آموزش

استفاده از هوش مصنوعی در آموزش می تواند فرایند تصحیح و نمره دهی آزمون ها را خودکار کرده و به اساتید کمک کند. همچنین می تواند با ارزیابی هر دانش آموز و تطبیق خود با نیازهای او، کمک کند تا دانش آموز با سرعت بیشتری به انجام فعالیت های آموزشی خود بپردازد.

AI در صنعت مالی

سیستم های هوش مصنوعی می توانند با جمع آوری داده ها، یک فرایند مالی منظم و منطبق بر سازمان ایجاد کنند. همچنین با استفاده از این دانش می توان ربات هایی برای پیش بینی روند بازارهای مالی ایجاد کرد.

هوش مصنوعی در صنعت قانون

استفاده از هوش مصنوعی در پروسه های قانونی کمک می کند تا از حجم انبوه کار افراد در این صنعت کاسته شده و جمع آوری و بررسی مدارک مختلف به آسانی و با سرعت انجام شود.

سخن آخر

دانشمندان و توسعه دهندگان هوش مصنوعی تلاش می کنند تا از این دانش برای شبیه سازی فرایند تحلیل و تصمیم گیری ذهن انسان استفاده کنند. به کارگیری این دانش کمک می کند تا امور با سرعت و دقت بیشتری انجام شوند و وظایفی که زمانی از عهده انسان خارج بودند، اکنون به راحتی انجام شوند.

استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی حد و مرزی ندارد و امروزه رد پای این دانش در تمامی صنایع و خدمات قابل مشاهده است.