آشنایی با مجازی ساز Proxmox

مجازی‌سازی یکی از ارکان اصلی مدیریت سرورها و منابع فناوری اطلاعات است. با توجه به چالش‌های اخیر کاربران ایرانی در استفاده از نرم‌افزارهای مجازی‌سازی مانند VMware، بسیاری از شرکت‌ها و افراد به دنبال جایگزینی امن‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند. در این میان، Proxmox VE به‌عنوان یک پلتفرم متن‌باز و قدرتمند، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در این مقاله، به‌طور جامع با Proxmox آشنا می‌شویم، مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چرا کاربران ایرانی و ارائه‌دهندگان خدمات هاستینگ به سمت استفاده بیشتر از این مجازی‌ساز تغییر مسیر می‌دهند.

فهرست مطالب

• چرا مجازی‌سازی اهمیت دارد؟
• Proxmox VE چیست؟
• مزایا و معایب Proxmox؛ آیا این پلتفرم برای شما مناسب است؟
  • مزایای Proxmox
  • معایب Proxmox
• ویژگی‌ها و قابلیت‌های پیشرفته Proxmox
  • 1. مدیریت متمرکز و کاربرپسند
  • 2. ذخیره‌سازی منعطف و مقیاس‌پذیر
  • 3. شبکه و امنیت شبکه
  • 4. پشتیبان‌گیری و بازیابی
  • 5. امکان مهاجرت آنی (Live Migration)
  • 6. کلاسترینگ با سطح دسترسی بالا (High Availability)
• استفاده از Proxmox چه مشکلاتی را حل می‌کند؟
  • 1. مدیریت ماشین‌های مجازی (VM) به‌راحتی
  • 2. مدیریت شبکه بدون دردسر
  • 3. مدیریت چندین سرور به‌صورت یکپارچه (Cluster)
  • 4. بهینه‌سازی هزینه و منابع
• مقایسه Proxmox و VMware؛ چرا Proxmox برای کاربران ایرانی بهتر است؟
• آسیب‌پذیری‌های VMware و ضرورت تغییر به Proxmox
• راه‌اندازی Proxmox
  • 1. دانلود و نصب
  • 2. پیکربندی اولیه
  • 3. ایجاد ماشین مجازی یا کانتینر
  • 4. تنظیمات پیشرفته
• چرا زمین هاست از Proxmox استفاده می‌کند؟
• جمع‌بندی
• سؤالات متداول

چرا مجازی‌سازی اهمیت دارد؟

قبل از ورود به بحث Proxmox، بیایید مروری کوتاه داشته باشیم که مجازی سازی چیست. مجازی‎‌سازی به شما امکان می‌دهد چندین ماشین مجازی (VM) یا کانتینر را روی یک سرور فیزیکی اجرا کنید. این فناوری باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری سخت‌افزار، ساده‌سازی مدیریت منابع و بهبود امنیت می‌شود.

اما انتخاب پلتفرم مناسب برای مجازی‌سازی، یک تصمیم حیاتی است. در گذشته، مجازی ساز VMware به عنوان پیشرو بازار شناخته می‌شد، اما اخبار اخیر درباره آسیب‌پذیر‌ی‌های امنیتی VMware و محدودیت‌های دسترسی برای کاربران ایرانی، بسیاری را به فکر تغییر پلتفرم انداخته است.

Proxmox VE چیست؟

Proxmox Virtual Environment (Proxmox VE) یک پلتفرم متن‌باز برای مجازی‌سازی سرورهاست که بر پایه سیستم عامل Debian Linux توسعه یافته است. این پلتفرم به کاربران امکان می‌دهد تا ماشین‌های مجازی (VMs) و کانتینرها را در یک محیط یکپارچه مدیریت و اجرا کنند. Proxmox VE از دو فناوری قدرتمند مجازی‌سازی استفاده می‌کند:

• KVM (Kernel-based Virtual Machine) برای مجازی‌سازی کامل.
• LXC (Linux Containers) برای مجازی‌سازی سبک‌ یا کانتینری.

Proxmox VE معمولاً بر روی سخت‌افزار bare-metal (بدون سیستم عامل میزبان) نصب می‌شود تا بهترین عملکرد را ارائه دهد، به‌ویژه در محیط‌های تولیدی. با این حال، از آنجا که این پلتفرم بر پایه Debian است، می‌توان آن را روی سیستم عامل Debian نصب کرد تا امکان استفاده از پارتیشن‌بندی‌های سفارشی نیز فراهم شود.

مزایا و معایب Proxmox؛ آیا این پلتفرم برای شما مناسب است؟

مزایای Proxmox

1. متن‌باز و رایگان: بدون نیاز به خرید لایسنس‌های گران‌قیمت.
2. انعطافپذیری بالا: پشتیبانی همزمان از ماشین‌های مجازی (KVM) و کانتینرها (LXC).
3. ذخیره‌سازی پیشرفته: استفاده از فناوری‌های مدرن مانند ZFS و Ceph.
4. امنیت قوی: به‌روزرسانی‌های امنیتی منظم و شفافیت کد منبع.
5. پشتیبانی از کلاسترینگ: امکان ایجاد خوشه‌ها (Cluster) با دسترسی بالا (HA).
6. مهاجرت لحظه‌ای(Live Migration): جابجایی ماشین‌های مجازی بین سرورها بدون قطعی سرویس.

معایب Proxmox

1. نیازمند دانش فنی: رابط کاربری بر پایه وب ساده است، اما تنظیمات پیشرفته نیاز به دانش فنی دارد.
2. پشتیبانی رسمی محدود: پشتیبانی حرفه‌ای تنها با خرید اشتراک امکان‌پذیر است.
3. مستندات به زبان انگلیسی: برخی منابع آموزشی ممکن است برای کاربران فارسی زبان چالش‌برانگیز باشد.

ویژگی‌ها و قابلیت‌های پیشرفته Proxmox

1. مدیریت متمرکز و کاربرپسند

Proxmox یک رابط کاربری وب مدرن و یکپارچه ارائه می‌دهد که مدیریت تمامی منابع (CPU، RAM، ذخیره‌سازی، شبکه) را ساده می‌کند. همچنین امکان دسترسی از طریق CLI (خط فرمان) برای کاربران حرفه‌ای فراهم است.

• RBAC (Role-Based Access Control): تعیین سطح دسترسی برای کاربران مختلف.
• مانیتورینگ لحظه‌ا‌ی: نمایش وضعیت منابع در لحظه با نمودارهای تعاملی.

2. ذخیره‌سازی منعطف و مقیاس‌پذیر

Proxmox از طیف گسترده‌ای از سیستم‌های ذخیره‌سازی پشتیبانی می‌کند:

• ZFS: ارائه قابلیت‌هایی مانند snapshotting، compression و self-healing.
• Ceph: ذخیره‌سازی توزیع‌شده برای محیط‌های بسیار بزرگ.
• NFS/iSCSI: یکپارچه‌سازی با سیستم‌های ذخیره‌سازی موجود.
• لایه‌بندی ذخیره‌سازی: امکان اختصاص فضای ذخیره‌سازی به صورت مستقیم یا مبتنی بر فایل.

3. شبکه و امنیت شبکه

• پیکربندی پیشرفته شبکه: ایجاد VLAN، Bridge، Bonding و تنظیم فایروال داخلی.
• امنیت لایه‌های مختلف: استفاده از SSL/TLS برای ارتباطات، احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) و محدودسازی دسترسی بر اساس IP.

4. پشتیبان‌گیری و بازیابی

• پشتیبان‌گیری خودکار: زمانبندی پشتیبان‌گیری از ماشین‌های مجازی و کانتینرها.
• ذخیره‌سازی در فضای ابری: امکان آپلود بک‌آپ‌ها به سرویس‌هایی مانند Amazon S3 یا MinIO.
• بازیابی فوری: بازگردانی کامل سیستم در کمتر از چند دقیقه.

5. امکان مهاجرت آنی (Live Migration)

این قابلیت به شما اجازه می‌دهد ماشین‌های مجازی را بدون هیچ قطعی سرویسی بین سرورهای مختلف جابجا کنید. این ویژگی برای تعمیرات سخت‌افزاری، بالانس بار (Load Balancing) یا به‌روزرسانی‌ها، حیاتی است.

6. کلاسترینگ با سطح دسترسی بالا (High Availability)

با ایجاد یک خوشه (Cluster) از سرورهای Proxmox، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که در صورت خرابی یک سرور، ماشین‌های مجازی به طور خودکار به سرورهای دیگر منتقل می‌شوند. این قابلیت برای سرویس‌های حیاتی مانند وبسایت‌های پرترافیک یا پایگاه‌های داده ضروری است.

استفاده از Proxmox چه مشکلاتی را حل می‌کند؟

تصور کنید مسئول مدیریت زیرساخت یک شرکت هستید که 10 برنامه تحت وب را میزبانی می‌کند. هر برنامه به حداقل یک وب‌سرور و یک دیتابیس سرور نیاز دارد، یعنی در مجموع باید 20 ماشین مجازی را مدیریت کنید. حالا فکر کنید بخواهید همه این ماشین‌ها را فقط با دستورات خط فرمان (CLI) تنظیم کنید: تعیین مقدار رم، پردازنده و فضای ذخیره‌سازی برای هر ماشین، اجرای دستورات مختلف برای بررسی مصرف منابع، و تنظیم شبکه برای جداسازی ترافیک هر برنامه. این فرآیند بسیار زمانبر و پیچیده خواهد بود. Proxmox VE دقیقاً این مشکلات را ساده می‌کند:

1. مدیریت ماشین‌های مجازی (VM) به‌راحتی

دیگر نیازی به دستورات طولانی CLI نیست. با یک رابط وب ساده، می‌توانید در چند ثانیه یک ماشین مجازی جدید ایجاد کنید. کافیست سیستم عامل مورد نظر را انتخاب کنید، مقدار منابع (مثل رم و پردازنده) را مشخص کنید و شبکه مورد نظر را تعیین کنید.

تنظیمات پیشرفته‌تر مانند پارتیشن‌بندی دیسک یا پیکربندی کارت شبکه نیز در همین محیط موجود است.

مثال ملموس

فرض کنید می‌خواهید یک ماشین مجازی جدید برای ایجاد دیتابیس اضافه کنید. با Proxmox مراحل زیر را طی می‌کنید:

• وارد رابط وب می‌شوید.
• روی «ساخت ماشین مجازی» کلیک می‌کنید.
• سیستم عامل (مثلاً Ubuntu) و منابع (مثلاً 4 گیگابایت رم و 2 هسته پردازنده) را انتخاب می‌کنید.
• شبکه مورد نظر (مثلاً VLAN مخصوص دیتابیس) را تنظیم می‌کنید.
• با چند کلیک، ماشین مجازی شما آماده است!

بدون نیاز به کدنویسی یا دستورات پیچیده، بدون نگرانی از تنظیمات دستی شبکه، و با امکان مدیریت مرکزی همه سرورها می‌توانید تمام این کارها را انجام دهید. این همان کاری است که Proxmox VE انجام می‌دهد.

2. مدیریت شبکه بدون دردسر

Proxmox به شما امکان می‌دهد شبکه‌های مجازی (مثل VLAN) ایجاد کنید تا ترافیک برنامه‌های مختلف از هم جدا باشد. مثلاً می‌توانید یک شبکه داخلی برای ارتباط بین ماشین‌های یک سرور ایجاد کنید یا شبکه‌ای بین چند سرور مختلف برای ارتباط امن. همچنین می‌توانید سرویس‌های ضروری مثل DHCP (تقسیم خودکار آی‌پی) و DNS (تبدیل نام به آی‌پی) را مستقیماً در Proxmox تنظیم کنید.

3. مدیریت چندین سرور به‌صورت یکپارچه (Cluster)

هر سروری که Proxmox روی آن نصب شده باشد، یک «گره» (Node) نامیده می‌شود. اگر به قدرت پردازشی بیشتری نیاز دارید، می‌توانید چندین گره را به هم متصل کرده و یک «خوشه» (Cluster) ایجاد کنید.

با این قابلیت، مثلاً برخی گره‌ها را می‌توانید به پردازش‌های سنگین اختصاص دهید (با CPU و رم قوی) و برخی دیگر را برای ذخیره‌سازی داده‌ها (با هاردهای ارزان قیمت) استفاده کنید. حتی می‌توانید همه داده‌ها را روی یک NAS ذخیره کنید تا دسترسی همه گره‌ها به اطلاعات امکان‌پذیر شود.

4. بهینه‌سازی هزینه و منابع

به‌جای خرید سرورهای گران قیمت برای همه نیازها، Proxmox به شما اجازه می‌دهد ترکیبی از سرورهای قوی و معمولی داشته باشید. این انعطاف‌پذیری باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود.

مقایسه Proxmox و VMware؛ چرا Proxmox برای کاربران ایرانی بهتر است؟

معیار	Proxmox	VMware
هزینه	رایگان (پشتیبانی اختیاری)	لایسنس‌های گران‌قیمت
وابستگی به تحریم‌ها	مستقل و متن‌باز	محدودیت دسترسی برای کاربران ایرانی
امنیت	وصله‌های امنیتی منظم	آسیب‌پذیری‌های اخیر (مثلاً CVE-2023-34048)
سفارشی‌سازی	انعطاف‌پذیری بالا	محدود به قابلیت‌های از پیش تعریف‌شده
کلاسترینگ	پشتیبانی داخلی از HA	نیاز به خرید افزونه‌های اضافی

آسیب‌پذیری‌های VMware و ضرورت تغییر به Proxmox

طبق گزارشهای اخیر، آسیب‌پذیری‌هایی مانند CVE-2021-21985 در VMware ESXi اجازه اجرای کدهای مخرب از راه دور را فراهم می‌کنند. از آنجا که کاربران ایرانی ممکن است به دلیل تحریم‌ها نتوانند به‌روزرسانی‌های امنیتی را دریافت کنند، این خطر دوچندان می‌شود. در مقابل، Proxmox به دلیل متن‌باز بودن، شفافیت کامل دارد و جامعه جهانی توسعه‌دهندگان به سرعت مشکلات امنیتی را رفع می‌کنند.

راه‌اندازی Proxmox

1. دانلود و نصب

• آخرین نسخه Proxmox VE را از سایت Proxmox دانلود کنید.
• فایل ISO را روی یک USB بوت‌شونده رایت کنید.
• مراحل نصب را طی کرده و تنظیمات شبکه را اعمال کنید.

2. پیکربندی اولیه

• پس از نصب، از طریق مرورگر به” آدرس آی پی https://-سرور:8006 “وارد شوید.
• با استفاده از اکانت root و رمز عبور تعیین‌شده، وارد رابط کاربری وب شوید.

3. ایجاد ماشین مجازی یا کانتینر

• از منوی سمت چپ، گزینه «Create VM» را انتخاب کنید.
• مشخصات سخت‌افزاری (CPU، RAM، دیسک) را تنظیم و سیستم عامل مورد نظر را نصب کنید.

4. تنظیمات پیشرفته

• ذخیره‌سازی: افزودن فضای ذخیره‌سازی مبتنی بر ZFS یا Ceph.
• شبکه: ایجاد VLAN یا Bridge برای جداسازی ترافیک.
• پشتیبان گیری: فعالسازی زمانبندی خودکار برای بکاپ‌ها.

چرا زمین هاست از Proxmox استفاده می‌کند؟

زمین هاست با توجه به چالش‌های امنیتی VMware و نیاز به استقلال از تحریم‌ها، Proxmox را به عنوان پایه اصلی زیرساخت خود انتخاب کرده است. این پلتفرم به زمین هاست اجازه می‌دهد تا:

• هزینه‌های لایسنس را حذف کند.
• از قابلیت‌های پیشرفته مانند Live Migration و کلاسترینگ HA استفاده نماید.
• امنیت داده‌های کاربران را با سیستم‌های ذخیره‌سازی خودترمیم‌گر (Self-Healing) مانند ZFS تضمین کند.

جمع‌بندی

Proxmox نه تنها یک جایگزین ارزان‌تر برای VMware است، بلکه به لطف ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند ذخیره‌سازی منعطف، کلاسترینگ HA و مهاجرت زنده، به یک راهکار حرفه‌ای تبدیل شده است. با افزایش آگاهی درباره آسیب‌پذیری‌های VMware و محدودیت‌های تحریمی، انتظار می‌رود مهاجرت به Proxmox در ایران شتاب بیشتری بگیرد. اگر شما هم به دنبال یک پلتفرم امن، مقرون‌به‌صرفه و مستقل هستید، Proxmox را امتحان کنید.

سؤالات متداول